της Στέφης Αρέλη
(δημοσιέυτηκε στο περιοδικό Εφοπλιστής τεύχος 185 και με την μορφή συνέντευξης στα "Νεα της Λευκάδας" φύλλο 1007)
Ήταν η ανάγκη για ταξίδι αέναο – έστω και νοητό,
Ήταν η αγάπη για την ζεστασιά του ξύλου – ενός υλικού ζωντανού, που μιλά στη καρδία απευθείας,
Ήταν το ακόμη μεγαλύτερο πάθος για οτιδήποτε ναυτικό, για κάθετι θαλασσινό,
Ήταν τέλος μια μάλλον απέλπιδα προσπάθεια «προστασίας» μια παράδοσης, μια τέχνης βαθιά Ελληνικής.
Σαλπάρισα λοιπόν με την βοήθεια των ξύλων μου, των σκαρπέλων μου και των σκαριφιμάτων μου , για ένα αλλιώτικο ταξίδι, για πλόες σε θάλασσες μάκρυνες και άγνωστες , σε στεριές αλαργινές και ανεξερεύνητες ,σε καιρούς περασμένους και μακρινούς …
Τότε που στα πελάγη βασίλευαν μπρίκια εμπορικά, καραβόσκαρα περήφανα, γαλέρες αρματωμένες, σκούνες θαλασσοπόρων , ψαράδων λατίνια, οπλισμένα κουρσάρικα και πειρατών γολέτες …
Εκεί που τις θάλασσες όριζε ο Ποσειδώνας, τα κύματα κυβερνούσε ο Τρίτωνας, στα βράχια πρόσμεναν οι γοργόνες και στα δίχτυα τους οι σειρήνες τους ναυτικούς τύλιγαν…
Όταν η στεριά στους θαλασσινούς φάνταζε νοσταλγικά ως η μακρινή Ιθάκη, και η θάλασσα στους στεριανούς ήτανε πιο οικεία και λιγότερο απρόσιτη…
Μύθοι, παραδόσεις και σκαριά ξαναζωνταμένα με το χέρι πάνω σε ξύλο , ως υπενθύμιση και ως ανάμνήση μιας ναυτικής παράδοσης που ανεπιστρεπτί χάθηκε…μιας τέχνης – ξυλογλυπτικής- που δύσκολα πλέον βρίσκει συνεχιστές.
Η ώθηση υπήρχε μάλλον ανέκαθέν .Το μεράκι το ίδιο. Το ταλέντο υπέβοσκέ άγνωστο για αρκετά χρόνια , κρυμμένο και πλήρως ανεκμετάλλευτο. Γνώσεις και διδασκαλίες δεν υπήρξαν, μόνο τα βασικά. «Ετσι να πιάσεις το σκαρπέλο» , «πάντα με τα νερά του θα πηγαίνεις»…
Αυτό όμως δεν με εμπόδισε να αποτυπώσω σε ξύλο, να δώσω σχήμα ,μορφή και ψυχή σε οτιδήποτε μου κεντρίζει την φαντασία, με ταξιδεύει ή κάνει να ονειροπολώ και να νοσταλγώ .
Η θεματολογία άκρως ελληνική και ναυτική .Κάθε σχέδιο καραβιού, ακρόπρωρο, γκραβούρα, σκίτσο, αποτυπώνεται πρόχειρα με μολύβι . Το ξύλο με τα νερά του, είναι αυτό που οδηγεί ,διαμορφώνει , αλλάζει και τέλος και να δίνει ψυχή και μορφή στο χειροποίητο ξυλόγλύπτο.
-Καράβια :
Κύρια και βασική πηγή έμπνευσης : σκαριά ελληνικά αλλά και αλλοτινών εποχών ποντοπόρα. Πλώρες περήφανες , πρύμες καλοτάξιδες, αρματωσιές σχοινένιες, κύματα αδάμαστα, αρμάδες και ναυμαχίες . Πειρατικά, ψαροκάικα , κάθε λογής μικρό ή μεγάλο πλεούμενο.
- Γοργόνες και μύθοι :
Γοργόνες , σειρήνες πλανεύτρες, αποκύημα της φαντασίας των ναυτικών, της νοσταλγίας τους για την παρουσία γυναίκας, απαλλαγμένες από στεριανά φτιασίδια, προσαρμοσμένες και αφομοιωμένες με την θάλασσα .
Μύθοι και τέρατα θαλασσινά που ορίζουν τα κύματα και τις τύχες των καραβιών.
Δελφίνια, οιωνοί και τύχης σημάδια.
Πήγασοι και θαλασσινά περήφανα άτια.
-Λουλούδια
μια νότα στεριανή, μοτίβα κοσμούσαν τα ξυλόγλυπτα των καραβιών της εποχής
Ξυλα & λοιπά Υλικά
Αρχικά ιδέα δεν είχα για τα ξύλα τις ιδιότητες του, την αφή και την ζωντάνια του. Αργότερα, εμπειρικά ήρθε η τεχνογνωσία. Ξεχώρισαν από το χρώμα, τα νερά, τους ρόζους ακόμη και την μυρωδιά. Φανέρωσαν μυστικά : όπως για την σκόνη την άρρωστη της Αφρικής που κρύβετε στους κορμούς του Ιροκο – ξύλο δύσκολο και σκληρό , μα με χρώμα χρυσό που με το πέρασμα του χρόνο σκουραίνει …
Η οξιά , σκληρή , κοκκινωπή , που δεν μασάει μα όταν είναι από την καρδία , θέλει να βράσει σε νερό να μαλακώσει.
Το Πεύκο το γιαννιώτικο που λένε πως δεν ενδείκνυται γιατί όσο και να το λείανεις πάντα θα πετά ακίδες.
Η κερασιά – από τα καλύτερα και αγαπημένα - που την ώρα του τριψίματος μυρίζει φρούτο,
Το κυπαρίσσι ,που δίνει χρώματα χρυσά λαμπερά αλλά σκίζει. Δεκαετίες μετά ακόμα θα μυρίζει ρετσίνι,
Η φτελιά (καραγάτσι) με την σκληρή κατακόκκινη καρδία , η δυσεύρετη αλλά άκρως ανθεκτική μουριά (σκαμνία).
Ο ευκάλυπτος που όταν είναι νεροπιωμένος ( «κοντα από ποτάμι να τον βρεις» δεν ανοίγει και κρατά αιώνες.
Το ξύλο της ροδιάς ( με το ωραιότερο των χρωμάτων) που όμως δεν δουλεύεται γιατί μόλις το χτυπήσει το φως του ήλιου γίνεται κομμάτια.
Η σκουρόχρωμη καρυδιά, ξύλο που σε προκαλεί να δημιουργήσεις .
Και ακόμα δεσποτακι, ρουπάκι ( δρυς), μαόνι και ορεγκον ,κορμοί και κλαριά δάφνής, ρίζες σχίνου, μπρατζόλια ελίας.
Μυστικά για τις εποχές τις κατάλληλες να κοπούν οι κορμοί, τις φάσεις του φεγγαριού, τους μήνες : Νοέμβρη , Δεκέμβρη μήνα κατά του παλιούς.
Πρώτες ύλες λοιπόν από καρνάγια, σκάφη, ξυλουργία, ξεχορδιστήρια, κορμοί ξεβρασμένοι στην αμμουδιά. Κάθε κομμάτι ξύλου , κάπου , κάποτε σε κάτι θα μεταμορφωθεί…
Μνεία ξεχωριστή σε αυτά που -«Ήταν κάποτε καράβια»
Σανίδες , θαλασσόξύλα ..Κομμάτια ξύλου που η θάλασσα ξέβρασε, ξυλάρμενα και μέρη καραβιών που το κύμα σμίλεψε και η αλμύρα πότισε…ξύλα με αλλοτινά τους μεγαλεία , που ξαναζωντάνεψαν . Το νερό τα μαλάκωσε , τα βράχια τα τσάκισαν , καθιστώντας αδύνατή την ξυλογλυπτική, όχι όμως και την ζωγραφική ή την πυρογραφία, το χάραγμα ( με την τεχνική των παλιών φαλαινοθηρών – χάραξη και εμποτισμός με σινική μελάνη ) ή την χρήση τους ως διακοσμητικά.
Εργαλεία: Από τον πρώτο τον σουγιά του ατζαμή , σε συλλογή εργαλείων με άπειρα σκαρπέλα μικρά για το φινίρισμα ή μεγάλα για τις χοντράδες , χούφτες , ίσια , σγόρμπιες, κοπίδια και χαρακτικά. Ξύλινες – χειροποίητες και πλαστικές ματσόλες , ράσπες και λίμες, χειροπλάνες εκατόχρονες , μικροτροχοι σύγχρονοι, ακόνια και λαδάκονα για τρόχισμα σωστό ( «μέχρι να βγει ο αιθέρας) . Μα πάνω από όλα πολύτιμο και ανεκτίμητο απόκτημα μια σειρά παλιών και σπάνιων σκαρπέλων που περιλαμβάνει μέχρι και ειδικό εργαλείο για την χάραξη όπλων.
Αυτό που ξεκίνησε σαν ερασιτεχνική ασχολία με τα χρόνια εξελίχτηκε σε ουσιαστική απασχόληση . Οι κατά καιρούς παραγγελίες ξυλόγλύπτων αλλά κυρίως τα σχόλια είναι μια ώθηση για να συνεχίσω. Όνειρο μου να μπορέσω να δημιουργήσω κάποτε ένα μόνιμο εκθετήριο – κατά προτίμηση πλωτό…
Δείγματα «γραφής» υπάρχουν στη σελίδα : http://www.flickr.com/photos/aegeotissa/sets/
Εκεί υπάρχουν φωτογραφίες από όσα κατά καιρούς έφτιαξα , από τα ξυλόγλυπτα, τους πίνακες ζωγραφικής ( λάδι & ακρυλικό) , μέχρι ζωγραφιστές πέτρες, γυαλιά της θάλασσας, κατασκευές από «άχρηστα» πολυκαιρισμένα ξύλα, ακόμα και από θραύσματα κεραμικών ενός παλιού υδραγωγείου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου