σαν φουρτουνιάζει το Αιγαίο...

π




της Στέφης Αρέλη
(φωτογραφίες απο την κουπαστη του "Αιγαιώτισσα ΙΙ" δημοσιευμενα στο flirck)

Eνα Αυγουστίακο απογευμα, την ώρα που φορτσάρει το Μελτέμι, στα στενά της ανταριασμένης Παροναξίας.
Οι θεοι της θαλασσας , στήνουν καυγά τρικούβερτο, ο Ποσειδωνας ορμήνια δίνει στα κύματα ... και όσα πλεούμενα εκείνη την ώρα βρεθηκαν στο μάτι του θυμού του , δεινοπαθούν και προσπαθουν να απαγκίασουν σε στερία και κάβο κοντινό.

Ο καιρος στην μάσκα και όσοι ζαλιζονται με τις φουρτούνες ας τρέξουν για τις δραμαμίνες...

καρνάγια...καθέλκυση

πάντα τα καρνάγια σε μικρους και μεγάλους, σε γνώστες ή αδαής, ασκούν μια γοητέια.. .οι λογοι σε κείμενο αλλο... εδω απλα θα δείτε σε βιντεο την καθέλκυση- ρίξιμο (εν ετη 2008 του Αιγαιώτισσα ) και την ανέλκυση του - τράβηγμα ξανά την επόμενη χρονια ( φλεβάρης 2009)... ενα τελετουργικό που επαναλαμβάνεται κάθε χρονία για την σωστή συντηρηση ενος ξύλινου σκάφους...

σκέψεις σκόρπιες για των καραβίων το τέλος

της Στέφης Αρέλη (αδημοσίευτο)

Μια εικόνα έχει χαραχτεί στην καρδία κια το μυαλο μου ανεξήτηλα. Ειναι πάνω απο μια δεκαετία όταν φοιτήτρια ούσα, κάνοντας την καθιερωμένη κυριακάτικη βόλτα στην Μαρίνα ζέας, αντίκρισα βουλιαγμένο απο αδιαφορία, από αμέλια , από βλακεία... το σκάράκι - το είχαμε πουλήσει μια διετία πριν-, που μέσα του έζησα τα παιδικά μου χρόνια.
Ηταν το Sunny cruise , κοτερακι εγγλέζικό 24 μέτρων και μηχανες Garnter από τα μικρά τα ναρκαλιευτικά του πολέμου.
Εκεί ήταν που πρωτογνώρισα το Αιγαίο.
Εκεί πρωτοταξίδεψα τις θαλασσες και τα πελάγη μας τα καλοκαίρια εν μέσω μελτεμίων από τεσσάρων χρόνων.
Ηταν η αιτία που αγάπησα καθε τι ναυτικό και αληθινά θαλασσινο...
Τα ταξίδια που έζησα τότε, οι αναμνήσεις απο τις φουρτούνες και τους αγέρηδες με έχουν σημαδέψει.
Για παραμύθια μου είχα τις διηγήσεις τα βράδια στα νησία, ψαράδων και ναυτικών και για νανούρισμα παιδικό, τον αέρα που σφύριζε μέσα από τα ξάρτια...
Για να περνά η ώρα ,χαζευα πάνω στην κουπαστή καθισμενη της μανουβρες των ποσταλιων στα λιμάνια...
Η κουκέτα μου ήταν στην γεφυρούλα του και η εικόνα καθε πρώι η πρωτη που αντίκριζα ήταν το τιμονι του...Ροδα ξυλινη λουστραρισμένη απο τις παλίες , χειριστήρια και πυξίδα μπρουτζινα...

Όταν λοιπον εκείνο το μοιραίο πρώι είδα το σκαρί του στο βυθό, με μόνο το άλμπουρο να εξέχει , νόμιζα πως έχασα άνθρωπο δικό μου... Εκλαψα και πόνεσα και ας ακούγεται λυρικό.

Έκτοτε πιστεύω ακράδαντα πως όλα τα πλεούμενα έχουν ψύχη , που βγαίνει μόνο όταν δεν μπορούν πια να αρμενίζουν στα πέλαγα...
όταν ακινητοποιημένα ή μισοβουλιαγμενα θωρούν το κύμα απο μακρυα να τα καλεί ....
Πως των σκαφών - μικρών και μεγάλων- μόνο η θάλασσα τους πρέπει..


Σαν φόρο τιμής λοιπόν, σε κάθε λογής καράβι άτυχο , πλεούμενο που η μοίρα τους έπαιξε παιχνίδι άσχημο, μάζεψα φωτογραφίες από συγκρούσεις, προσαράξεις, ναυάγια και στιγμές κακές ..μια γραμμή , πριν πέσουν οι τίτλοι του τέλους...

ONCE UPON A TIME… THERE WAS A WOODEN BOAT

Της Στέφης Αρέλη

(Η έκδoση στα Αγγλικά δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "θάλασσα & τουρισμός ")

written by Stefi Areli

( puplished on Sea & tourism magazine - Greek & English version)

TRADITIONAL LARGE WOODEN BOATS HAVE A STORY TO TELL

There is a picture that still haunts me. I was only a little girl at the end of 70’s, when I saw a huge heavy wooden black Greek boat, being towed early one morning into Corfu with no sails, no mast, just the hull.

It was being brought in to be converted and restored, as it had been submerged for some time and had really suffered. I begged the owner to let it me go in and take a look inside. I remember an endless hold, with visible frames, an enormous deck like a town square –or it seemed to my childish eyes. I visualized it fully rigged with alleys and accommodation to sail away like an old pirate’s ship. The owners planned to register it in the fleet of Greek charter boats which, at the time , was 80-90% made up of this kind of wooden boat. It was aid at the time that this would be the largest of all tourist boats to sail in the Greek waters. However it had an unfortunate end and sank in the Corinth gulf- or some where there…-undertow, when the hawser broke in a high wind.

Growing up I never managed to find out its name. I was left daydreaming, watching the flocks of traditional wooden ships ailing in our seas in the Aegean and the Ionian Sea. Caiques (Descendants of the Byzantine corvettes) big and small wooden boats that made the Greek Islands & beaches so well Know and popular, these boats that contributed the Lion’s share to what is know as qualitative tourism. This is what happened then…

Recalling scattered memories and talking to older people, I was astonished by the number of boats that until recently sailed the Greek waters… Small & big boats with typically Greek names, each one with a story of its own to tell about its deeds and its contribution to tourism. Therefore , just a dry report on the numbers of the existing boats and ships would be no help, or rather it would not remind us or awaken us. So, starting with the ones that are gone for ever, those that lay in the bottom of the sea because of an “unlucky moment” or because of “a human error” or simply because it was just its fatal timing…

There was the "Panagia Τinou", magnificent and venerable like its name. It had the most impressive stern of its kind. It was to founder somewhere in Psathoura.

Ι have still vividly in my eyes the two "Zeus" in Mykonos in Diliana, one next to the other, painted in lively bright colours of white, blue and red, radiating a sense of warm Greek summer.

The name dominated the side of the boat written in huge ancient Greek typeface, as befits the Olympian god. What is left of it is a sad picture ίπ my drawer: the mast tops of Zeus emerging in the waters of Naxos, just few days following the shipwreck of Samina.

There were, also, the two large wooden boats that Ι gazed at slowly but steadily crossing the seas

of the Aegean, the lonian and Crete. They were also called Kampoures (hump-backs): ''Angelika'' sank

off the island of Paxoi and ''Orea Eleni" was the victim of the recent storm which hit the port of Zea. Today Ι stand by the Zea lighthouse and look at the frames and the planking of those boats. Then, Ι can remember ''Angena'' with the most impressive rigging any chartered boat could have at the time: the large sheaves and shrouds of an old clipper. Its journey was brought to a sad and painful end off Sounion, rammed by another ship.

The "Kyma", a caravel with beautiful carvings, and an impressive raised poopdeck, sang its swang song in the Northern Aegean. Ι have forgotten the name of the “perama” owned by Taktikos , which was not destined to saiI, grounded on Makronissos on its maiden voyage.

There were numerous other boats that were sold and changed flag, changed waters (some ended up in Croatia, in Arabia), changed status (private, day boats): ''Alexandra'', the most beautiful boat, "Katerina", a black perama, "Dimitrios Ι", "Dimitra", ''Albatros'' that probably sailed for Turkey, ''Armenistis'' from Corfu that was turned

into a day boat.

There are hulls that Ι remember as in a dream, and no matter how often Ι asked, no one could tell me what had become of them ..

''Annoula'', "Panormitis", ''Esperos'', "Glaros", "Ta Paidia tou Pirea" one of the large schooners, "Liana", ''Aigaio kyma" and four more peramas from Karystos, ''Ioannis'', "Yfi". Whatever happened to the "doxaria"! Ι should think there is only one still afloat. How about "Romana',I ''Alkyonides''I Ι was told that they were the most successful of the sailing liberties. There were -and still are- many others with hulls to which we are unaccustomed in these waters: the gantzao "Georgios", ''Andromeda'', a schooner straight from a period movie, ''Odysseas'', the Em/EI ''Artemis'' that was modified to bear sails, the three-masted 'Irini" that is laid υρ for good.

These are just a very few of the traditional boats which, until the late 80s' early 90s', made up some 70-80% of the Greek charter fleet under Greek flag. Α lot of names; a lot of very Greek boats, that certainly revive memories for older generations, but also give the young food for thought.

And now, what? Τhe first and most evident question is if all those boats that have been lost - gloriously or not, it is of no importance - have been replaced. The answer is a categorical no. During the last fifteen years very few traditional wooden boats have been built in Greek shipyards by Greek ship owners, to take the place of an older boat that was lost. Where once the traditional owner-skippers were proud of their specially designed boats from Samos, Syros, built by ship-wrights, such as Papilas or Psarros, we now import Turkish gullets with πο second thoughts. The main reason is the high construction cost (excellent but eχpensive materials, high labour costs) , and also a dearth of ship-wrights who could lay down the hull of a large traditional boat ... Few owners have the courage and patience to take such a step. Lack of bookings and the market crisis make such an investment highly risky, and it will be a long time before they see a return on their investment. Consequently the production line Turkish boats are preferable - from a strictly business point of view - even if they do not incorporate the same standards of know-how, tradition and craftsmanship, even if these boats are inferior in quality of design, wood and construction; even if these are boats which are indistinguishable from a distance; even if it hurts us to think of the traditions which have been lost together with the proud ships of Hydra and Galaxidi.

Obviously, construction -either in Greece or in Turkey - is not the only problem. Even if wood is the longest lived material for a boat" it is also the material that requires one's total devotion; in other words constant maintenance - planking, painting, burning of old paints, caulking - which brings us back to high costs, lack of proper yards, lack of trained and experienced ship-wrights etc.: a vicious circle. Added to these is the usual insensitivity of the state, eχpressed ίπ a lack of development and financial incentives which would directly encourage the owners, and indirectly the whole ship building sector. Last but not least are the problems faced by chartering today, irrespective of category and class of boat.

Second obvious question, how many are left to "defend the name of the traditional Greek wooden boat?"

It seems that the number of the big "skaria" (those that can carry 12 people and more) will soon be counted on the fingers of one hand. The most popular and known are the "Captain Antonis", “Albatros", "Viking Star", “Aegeotissa I “ & “Aegeotissa II” , “Argοnautis”, "Nikolas A”, "Sea Crown", "Panagiota" in lonian Sea, 'Άndreas Ι.Μ." in Karystos, “Agίa Sofia" in Salonica, “Eirini". Most of them are Greek by design and construction, while the rest have been naturalised by the sheer weight of Greek water that has flowed over their hulls. Some of these karavoskara will be sold before the next season, some seek buyers and some will lay idle due to lack of bookings. The smaller boats, as beautiful as their bigger counterparts, are greater in numbers but this fleet is also shrinking dangerously. The very few traditional boats still sailing today, compared to the considerable numbers in existence as recently as ten years ago, are more a source of sadness and worry than anything else.

Obviously someone must wake uρ and the necessary steps to encourage and promote the construction of big wooden boats for commercial use, to grant special ''traditional'' status to existing ones through specific legislation, so as to prevent the complete disappearance of this fleet.:

As a tribute to the wooden boats that are no longer around, lost in the deep seas, and those that have made such a contribution to much afflicted Greek tourism, and as a vindication of the few still left; it would be sad for them to remain just a colourful picture of the past. It would be a shame for all of us to neglect the values and the centuries-Iong history of nautical skill and tradition embodied in these wonderful bearers of the warm Greek soul.

As Elytis says: if you break Greece down, in the end, you are left with an olive tree, α vineyard and α boat.

ο κουρσάρος της Αγίας Μαύρας

της Στέφης Αρέλη
(δημοσιεύτηκε στον Ναυτότοπο)
“Τα φώτα μη σε κλέβουνε των πλοίων των μεγάλων
αυτή για μας είναι η ζωή, η άλλη είναι των άλλων…”

Η απαρχή της πραγματοποίησης ενός ονείρου παιδικού ….
Πάνε σχεδόν δέκα χρόνια που γνώρισα τον Πάνο, ναύτη στο Αιγαιώτισσα ΙΙ τότε. Μια από τις πρώτες κουβέντες που είχαμε ήταν για το όνειρο το παιδικό του : κάποτε να φτιάξει ένα σκαρί ξύλινο σαν τα παλιά τα πειρατικά , με πλώρη περήφανη καραβόσκαρου, μπαστούνι να σημαδεύει τον ουρανό, πρύμη καραβέλας με σκαλιστά πολλά και ακρόπρωρα. Δεν ήταν ανάγκη να είναι μεγάλο, δώδεκα – δεκαπέντε μέτρα μόνο γιατί κατά πως λέει και ο στίχος : «“Τα φώτα μη σε κλέβουνε των πλοίων των μεγάλων
αυτή για μας είναι η ζωή, η άλλη είναι των άλλων…”
Ήξερα κατά βάθος – πως αυτό που στους περισσότερους φάνταζε ρομαντική ονειροπόληση , κάποτε , όταν θα έρχονταν το πλήρωμα του χρόνου, θα άρχισε να αποκτά σάρκα και οστά ή καλύτερα καρίνα και στραβά, πέτσωμα και κατάστρωμα…
Μια δεκαετία λοιπόν αργότερα , με τα σχεδία κατασταλαγμένα στο μυαλό και σχεδιασμένα επί χάρτου βάλαμε πλώρη για το σκάριασμα…μόνοι δίχως ναυπηγούς, σε ταρσανά αυτοσχέδιο , κάπου στην Λευκάδα, να στήσουμε σάλες αρχέγονες, να βγάλουμε τα πρώτα χνάρια . τόση ήταν η ζέση για το σκαρί που τα χνάρια του ποδοστάματος της πλώρης , σχεδιάστηκαν ένα σούρουπο με το φεγγάρι μόνο να μας φωτίζει σε μια αυλή…

Η καρίνα έπεσε σε μέρα που για τους πολλούς δεν ενδεικνύονταν. Ο Απρίλης είχε 13… ( 13 / 04 του 2008) αλλά εμάς οι προλήψεις δεν μας πτόησαν. Την ίδια μέρα σκαρίαστηκαν και τα δύο τα ποδοστάματα πρώτα το πρυμνιό και μετά της πλώρης…. Οι εργασίες προχωράν αργά , υπάρχουν και οι κύριες ασχολίες μας που δεν μπορούν να περιμένουν…. Ευελπιστούμε όμως σε ένα ενάμιση χρόνο να σηκώσει άγκυρα (αγγλικού ναυαρχείου κατά προτίμηση…)

Πρώτες ύλες , ξύλο και μόνο ξύλο, κυπαρίσσι για την καρίνα και τα καμάρια , ευκάλυπτος για τα στραβά – ενιοτε και σκαμνιά -και το κοράκι της πλώρης ,φτελιά πολύχρονη για την πρύμη. Και έπονταν συνέχεια… Κυπαρίσσι πάλι για στραγγαλιές & καδινοπνίχτες, έλατο για γυριστά στην πλώρη…Βοηθητικά: παλίοσανίδα για τις φούρμες και κόντρα πλάκε για τα χνάρια….

Εργαλεία ελάχιστα και αρχέγονα, τα απολύτως απαραίτητα. Μια κορδέλα μεταχειρισμένη καρνάγιου – ανταλλαγή εν είδη πληρωμής για μηχανουργικές εργασίες, σκερπάνι, και βενζινοπρίονο για τα χοντρά…. Σβούρα, πλάνη -αυτοσχέδια πατέντα για να πλανιάρει τους κόμπους και τις καμπύλες – και αρίδα…. Ένα κλειδί να σφίγγει τις τζαβέτες , βίδες / σφίχτες να γυρίζουν τα ξύλα και ένα σκαρπέλο να πελεκά…. Στην αρχή δεν υπήρχε ούτε ρέυμα… Μια αυτοσχέδια γεννήτρια – που όλο έχανε το πετρέλαιο και βρόνταγε θορυβωδώς- μας έδινε το ρεύμα για την κορδελλα…

Μετέχοντες και συμμετέχοντες : φυσικά ο Πάνος, ο Μάκης ( αδέλφια) Δρακάτος με την αγάπή τους για την θάλασσα , τη όρεξη τους για δημιουργία , την φοβερή εφευρετικότητα τους σε πατέντες , ακόμα αν θέλετε την τρέλα την όμορφη των Επτανήσιων.

Σχεδιαστής και συμβουλάτορας – ενιοτε εν μέσω έντονων διαφωνιών και φωνών που αυτοστιγμεί ξεχνιούνται - ο Καπτά Σταύρος Αρέλης (Σαμιώτης με εμπειρία πολύτιμη την κατασκευή ήδη τριών μεγάλων ξύλινων σκαφών ( το πρώτο ήταν ένα πέραμα στην Κέρκυρα και φυσικά τα δύο τα Αιγαιώτισσα), χαρούμενος που τέτοια πείρα ζωής μπορεί επιτέλους να την μεταλαμπαδεύσει και σε γενιά νεότερη…

Εθελοντές πολλοί, άλλοι με υποστήριξη ηθική μας εμψυχώνουν ενάντια στους κακεντρεχείς ή συντηριτικούς που με μιζέρια σχολιαζουν κάθε τόσο, την δική τους απουσία ονείρου… «μα που πάτε να μπλέξετε??» Άλλοι με υποστήριξη έμπρακτη και χειροπιαστή , σαν το Βεσσαριο, τον ναυτη του Αιγαιωτισσα που για ένα καφέ ήρθε και τον στρώσαμε στην δουλεία κανονικά…., τον Κώστα , καραβομαραγκό έμπειρο ,που την κορδέλα μας ζήτησε να κόψει ένα ξύλο και τελικά κατελήξε να υποσχεθεί πως το καλοκαίρι θα βοηθά στο πέτσωμα…(οψόμεθα)
Οσο για τις γυναίκες- μικρές και μεγάλες της παρεας- σαν απειλή καλοδεχούμενη όμως ακούστηκε η φραση «μόλις ανοίξει ο καιρός θα πιάσετε όλες τα πινέλα σας να μινιάρουμε»…


Το όνομα του σκαρίου μας " κουρσάρος της Αγίας Μαύρας" ή λατινοφώνως "corsaro del' Santa Maura", οπου Σαντα Μαυρα το ενετικό όνομα της Λευκάδας....Εμβλημα του τα λιοντάρια του Κάστρου του νησιού θα σκαλιστουν σε φτελιά για να στολίσουν τη πρύμη του. Για το ακρόπλωρο το ξυλογλύπτο της πλώρης μας υπάρχει μια διχογνωμία , μπαλατσάρουμε ανάμεσα σε άγγελο, γοργόνα και λιοντάρι….

Και όσο για τους μυημένους που ρωτάν πως θα μοιάζει, τα γνήσια σχέδια ακόμη δεν τα αποκαλύπτουμε - όχι για λόγους μυστικοπάθειας αλλά γιατί κατά την διάρκεια της εφαρμογής αλλάζουν.... το σχέδιο που μας ενέπνευσε για την κατασκευή είναι ένα γαλιονι πειρατικό, ακολουθούμε τις βασικές γραμμές ,προσαρμοσμένες όμως στις απαιτήσεις των καιρών.
Το μήκος του είναι 15 μέτρα – αν και με το Μάκη επιμέναμε από την αρχή ότι μας υπολείπονται ακόμη δυο μέτρα, και οι παλιοί γελούσαν και έλεγαν πως όσα μέτρα και να φταίξεις ένα πλεούμενο πάντα θα υπάρχει ο καημός και θα αναρωτιέσαι γιατί δεν το έκανες δύο μέτρα παραπάνω… Είναι λέει τα δύο μέτρα που πάντα οι καραβομαραγκοι τα «ψάχνουνε».
Το κέφι και το μεράκι δεν μας έλειψε όμως ποτέ, και έτσι το καλοκαίρι εν μέσω καύσωνα, ξεκλέβαμε δυο τρεις ώρες το απόγευμα να βάλουμε μια έδρα , ένα στραβό, να βγάλουμε ένα χνάρι… Το χειμώνα το πήραμε πιο ζεστά και μόλις ξαστέρωνε αλλά ακόμη και με ψιλοβρόχι η χαλάζι όλο και κάτι σκαρίαζαμε.
Οι συζητήσεις μας πάντα γύρω από το «καίκι» στρέφονται…να ήταν τρόπος να το φτιάχναμε πιο γρήγορα. Όλοι μας αδημονούμε αλλά καθώς είναι ιδιοκατασκευή με μόνο τη προσωπική μας εργασία οι ρυθμοί είναι αργοί και ενίοτε απελπιστικοί.. .ευτυχώς όμως η φαντασία μας , μας βοήθησε να ξεπεράσουμε το σκόπελο της απογοήτευσης που στην αργή μας έπιανε….
Μόλις λοιπόν μπήκε η βάση της μεσαίας τομής , βαμμένη ,τσαβετωμένη και στην θέση της ήταν τo πρώτο ξύλο που μας έκανε να φανταζόμαστε πως θα είναι το σκαρί...Ήθελε βέβαια μεγάλη μεγάλη φαντασία αλλά εμείς ταξιδεύαμε με το νου μας στις θάλασσες που μας περιμένουν…
Όταν άρχιζε να γεμίζει με στραβά – «να πήζει» κατά πως λέγαμε άρχιζε να μας δίνει κουράγιο για την συνεχεία... ήμασταν στη φάση που ακολουθώντας όσα προστάζει το παλιό τραγούδι, "σκαρίαζαμε ταξίδια μακρινά... όχι ως την Τζαμάικα αλλά για Αίγυπτο.... Κορσική....όλα είναι τόσα θολά αλλά και τόσο δημιουργικά.
Όταν όλοι οι νομείς μπήκαν , όλοι μας ρωτούσαν γιατί τόσο πυκνά τα βάλατε τα στραβά και εμείς απαντάμε αυτάρεσκα "για να 'ναι σκαρί γέρο να μην καταλαβαίνει το ζόρι της θάλασσας, "...


Μόλις έκλεισε και η πλώρη και το κουρέψαμε , στα μάτια μας ζωντάνεψε, το είδαμε αρματωμένο, είδαμε τις ατέλειες, προχωρήσαμε σε διορθώσεις, είδαμε που θα έρθει η θάλασσα – η ίσαλος « να μπει ο κόμπος μέσα», τι βαθικά θα τραβά….
Μόλις δε βάλαμε και τα πρώτα καμάρια σκεφτόμασταν πως θα χωριστούν οι καμπίνες, σε τι πλάτος θα μπει το μαουλοπόρτι και που θα είναι του μηχανοστασίου ο μπουλμές. Κάθε μέρα έχει και τις διαβουλεύσεις της για το επόμενο βήμα, το επόμενο ξύλο, το επόμενο χώρισμα.

Ο δρόμος μπροστά μας ακόμα είναι σίγουρα μακρύς, είναι όμως ένας δρόμος δημιουργίας, γεμάτος εικόνες σπάνιες , ακούσματα ξεχασμένα και λέξεις που έχουν την δική τους μοναδικότητα, τη δική τους μαγεία.
Αυτό που μας τραβά και μας παρακινεί μπορεί να μην έχει εξήγηση , μπορεί όμως να είναι και η αίσθηση ότι μετέχουμε σε ένα ταξίδι στο χρόνο, ή πάλι ότι συμμετέχουμε σε ένα δρώμενο που χάνετε, πως γινόμαστε συνεχιστές μια παράδοσης που απαξιώνετε από τους πολλούς
Ίσως είναι οι συμβουλές και τα μυστικά των παλιών, όπως για «φωτιά και νερό στο ξύλο που δεν γυρίζει» που μετουσιώνονται σε γνώση και εμπειρία ανεκτίμητη…
Ίσως είναι η εικόνα του Μάκη που ποζάρει με καμάρι στο φακό κρατώντας και δουλεύοντας το σκαρπέλο σαν τους «παλιακούς»…Ο Πάνος που σκέφτεται διπλά και τριπλά πριν αποφασίσει να πειραματιστεί , με «το ξύλο που δεν έρχεται» και την τεράστια υπομονή και επιμονή του…
Ίσως ακόμη να είναι και το ίδιο το ξύλο, υλικό ζωντανό που μας παιδεύει και γυρνά μόνο αν πας με τα νερά του…
Ίσως τέλος αυτό που μας τραβά να είναι και η ίδια η μοναδικότητα του εγχειρήματος που απαιτεί πάνω από όλα μια λοξοδρόμηση από τα πεπατημένα και συνηθισμένα μονοπάτια της ζωής…

Μπορεί στο χρονοδιάγραμμα μας να πέσουμε έξω, μπορεί το σκαρί μας να έχει ψεγάδια, μπορεί να δυσκολευτούμε να βρούμε το δρόμο προς τη θάλασσα – το στήσαμε σε χωράφι δανεικό, 4 χιλιόμετρα από το λιμάνι…- αλλά το σίγουρο είναι πως μόνο κερδισμένοι και «γεμάτοι» θα βγούμε από αυτή την εμπειρία.


Υπεύθυνοι ναυπήγησης & μελλοντικοί πλοιοκτητες :
Δρακάτος Πάνος & Δρακάτος Μάκης - Λευκάδα
Τηλ.697321 8485

Εμπειρικά υπεύθυνος ναυπήγησης
Καπ. Αρέλης Σταύρος - Λευκάδα
Τηλ 6932235049

& τέλος για την καταγραφή των …εμπειριών και τις φωτογραφίες
Στέφη Αρέλη – Λευκάδα
Τηλ. 6945539438

Δίαυλος Λευκάδας - ώρα μηδέν

της Στέφης Αρέλη

(δημοσιεύτηκε στο περιοδικό θαλασσα & τουρισμος τευχος 16)

Οι εποχές που το λιμάνι της Λευκάδας και κατά συνέπεια ο δίαυλος, ήταν πλεύσιμα και διελευσιμα από σκάφη φορτηγά 6000 τόνων και βάλε – αν και δεν ανήκει στα πολύ μακρινό παρελθόν- πέρασε μάλλον ανεπιστρεπτί.

Ήταν τότε , που τα σιδερένια φορτηγάκια ξεφόρτωναν καλαμπόκι στο λιμάνι, και η Λευκάδα διέθετε πιλότο . Τότε που όταν τα πλεούμενα αυτά όταν διέσχισαν το κανάλι , λόγω του εκτοπίσματος «τραβούσαν» τα νερά από την ακτή του στενού περάσματος δίνοντας την αίσθηση οτί ρουφούσαν την θάλασσα.

Φυσικά ο δίαυλός τότε ήταν χαρτογραφημένος, και οι προσχώσεις ανύπαρκτες , καθώς σε τακτική βάση έρχονταν τα Κερκυραίικα αμμολητπικά για τη συνήθη αμμοληψία τους….

Αυτά κάποτε …με τα χρόνια οι αμμοληψίες σταμάτησαν, το ίδιο και η έλευση στο λιμάνι των φορτηγών – μόνο κότερα και ψαράδικα πιάνουν πια στο λιμάνι-, η είσοδος της μπούκας άρχισε να κλείνει, το ύψος των νερών στο δίαυλο να μειώνεται, κάνοντας απαγορευτική την προσέγγιση πλεούμενων με βύθισμα μεγάλο.

Από εκεί που η άμμος στην μπούκα ήταν ελάχιστη , όταν έφευγαν τα νερά δεν ξεπερνούσε τα 50 μέτρα σε μήκος και τα 30 σε πλάτος, έφτασε πριν μια πενταετία – με την τελευταία επιχειρούμενη χαρτογράφηση- να έχει σε «μπασιά» μήκος 200 μέτρα και τώρα πλέον - όπως την μετράνε τα ραντάρ- 300 +.

Επιπλέον η διέλευση γίνεται αποκλειστικά «ευθύνη πλοίαρχων» , πράμα που σημαίνει ότι στις πάμπολλες «προαναγγελθήσες» και «αναμενόμενες» εκ των πραγμάτων φετινές προσαράξεις οι ασφαλιστικές δεν κάλυψαν ούτε ευρώ από τις ζημίες των σκαφών. Οι Συνέπειες σον θαλασσίο τουρισμο αμεσότατες και δραματικές.

Διαβλέποντας τον κίνδυνο της ναυσιπλοΐας η υδρογραφική είχε ποντίσει πράσινη σπίθα που βοηθούσε ιδιαίτερα τους πλοίαρχους. Με μια περσινή κακοκαιρία η σπίθα βούλιαξε και έκτοτε δεν αντικαταστάθηκε, κάποιοι είπαν ότι «μπέρδευε» καθώς υπήρχε και ο παράπλευρος βόρειος φάρος…

Τα παράπονα – στην αρχή δειλά και συγκρατημένα- όσων έβλεπαν τον κίνδυνο μετουσιώθηκαν σε φωνές και τα δύο τελευταία χρόνια έγιναν φωνασκίες μπας και φτάσουν και αφυπνίσουν ώτα μη ακουεντων αρμοδίων.

Κραύγαζαν οι άνθρωποι του λιμανιού , καπεταναίοι τουριστικών, επαγγελματίες και ιδιοκτήτες θαλαμηγών, skipper ιστιοφόρων, ανεμοτρατάρηδες, πετρελαίαδες και τοπικοί πράκτορες.

Μιλούσαν για μια κατάσταση που έφτασε στο απροχώρητο, έκαναν λόγο για φήμες έρπουσες συμφερόντων διαπλεκόμενων, που εμποδίζουν την ανάθεση ενός ζωτικού έργου, για το ρεζιλίκι -για μια ακόμη- φόρα μιας χώρας τουριστικής και κατ’ ευφημισμό πλέον ναυτικής… Για τον αμεσότατο κίνδυνο αυτή να ήταν ή τελευταία σεζόν που μεγάλα σκάφη δύνανται να περάσουν τον δίαυλο….

-« Τρία σκάφη κάθισαν σε μια μέρα, χτες δύο».

-«στο λιμεναρχείο έχουν αναφερθεί σε διάστημα , ενός μήνα 15 προσαράξεις μεγάλων θαλαμηγών, χώρια αυτές - των υπό ξένη σημαία- που δεν ρεπορταρονται.»

- «Το βλέπεις αυτό το ιστιοπλοϊκό? Έχασε το keel του πριν μια βδομάδα»

- «Οι ανεμότρατες, οι ντόπιες? Μη τα ρωτάς καλύτερα πως περνάν. Να παρακαλάμε μόνο να μην πιάσει κάνας γρέγος γερός»

-« Με παίρνουν θαλαμηγοί που θέλουν να ανεφοδιαστούν πετρέλαιο και ρωτούν αν μπορούν να περάσουν και τους λέω πως αν έχουν βαθικα άνω του 3, 80 καλύτερα να μην έρθουν…»

-«Αν εμείς οι ντόπιοι έχουμε πρόβλήμα, οι ξένοι πώς να περάσουν? Δεν μας παίρνει πια , με μπρος ανάποδα πέρασα χτες και στο διάβα η προπέλα πήρε την μια την σημαδούρα την κόκκινη και την έκοψε . Δεν χωρούσε. Του χρόνου αν δεν ανοίξει δεν θα περνάμε.»

Και ο κλασσικός Ελληνικός ωχαδερφισμός δεν έλειψε : « -Ωχ τι θέλουν και αυτοί οι ξένοι και έρχονται , αφού δεν τα καταφέρνουν…»

Οι αντιδράσεις των ντόπιων υφυπνησμένων, οι υπαρκτοί κίνδυνοι ναυσιπλοΐας που ελλοχεύουν οδήγησαν στην απόφαση της διάνοιξης του δίαυλου.

Αλλά ως συνήθως στην Ελλάδα από την απόφαση ως πραγματοποίηση , μεσολαβεί διάστημα μακρύ και η μετάθεση ευθυνών από «αναρμόδιους» σε αρμόδιους και τουναπαλιν είναι καθεστώς, με αποτέλεσμα μια απίστευτη κωλυσιεργία στην κατανόηση σε πρώτο λόγο της αναγκαιότητας της διαπλάτυνσης , και σε δεύτερο της εξεύρεσης κονδυλιών , κατάταξης σε κοινοτικά προγράμματα ,δημοπράτησης και λοιπών χρονοβόρων γραφειοκρατικών διαδικασιών. Όλα αυτά έν μέσω των συνηθών πανηγυρικών εξαγγελιών πού πρόσκαιρα κάνουν τις διαμαρτυρίες για ολιγωρία να κοπάζουν.

Ποσά μεγάλα ακούγονται για ένα έργο που ανατέθηκε σε δεύτερη δημοπρασία πριν από ελάχιστες μέρες, όχι όμως για την οριστική διανοιξη όπως θα περίμεε κανεις αλλά για αφαίρεση τμήματος άμμου ( 20 – 30 μέτρων). Για την διαπλάτυνση του διαύλου είπαν ότι θα χρειαστούν 2-3 χρόνια, μέχρι να βγει κονδύλι όχι από τοπικους φεορείς και να αρχίσει ή εκβάνθυνση. Η προσωρινή λύση ακόμη δεν άρχισε σε δύο μήνες υπολογίζουν… τα χρονικά περιθώρια να έχουν χτυπήσει κόκκινο και ο κίνδυνος την επόμενη σεζον να είναι κλειστος ο δίαυλος είναι αμεσος … Οψόμεθα

Και για την ιστορία φωτογραφίες και επιτόπια μάρτυρία μιας εκ των απείρων προσαράξεων που συνέβήσαν φέτος στη μπούκα της Λευκάδας

Βόρεια είσοδος διαύλου Λευκάδας ( γνωστής και ως αμμόγλωσσας).

Μέσα Αυγούστου 2008. Εποχή που η διεύλεση κάθε λογής πλεούμενου από τον δίαυλο της Λευκάδας βρίσκεται στο ζενίθ της. Κότερα , ιστιοφόρα , και ψαράδικα περιμένουν ανά μία ώρα την πλωτή γέφυρα να ανοίξει και να τους επιτραπεί η είσοδος στο κανάλι που οδηγεί στο Λιμάνι της Λευκάδας και στο ανατολικό και νότιο τμήμα του νησιού.

Την προσοχή των λουόμενων στην αμμόγλωσσα – μια αμμουδιά που εσχάτως δημιουργήθηκε από τις συνεχείς προσχώσεις άμμου- διακόπτει ένας υπόκωφος θόρυβος, συνοδευόμενος από τράνταγμα, όπως ακριβώς ένας σεισμός. Αυτόματα τα βλέμματα στρέφονται στη θαλαμηγό που μόλις πριν όπως ελάχιστα λεπτά, επιχείρησε να εισέλθει στο δίαυλο…

Οι εικόνες που όλοι αντικρίσαμε , μιλούν από μόνες τους ….

H θαλαμηγός «Νine Moon» νηολογίου Λονδίνου , με επιβαίνοντες κατά την σημαία της Ισπανούς, μόλις κάθισε full ahead στην πλάκα των αβαθών του διαύλου ακριβώς μπροστά από το φραγκικό κάστρο της Αγίας Μαύρας.

Aφού πρώτα έριξαν την σκάλα του μπάνιου και τσεκάρισαν για τυχόν ρήγμα, άρχισαν οι πρώτες ανέλπιδες προσπάθειες του κυβερνήτη για αποκόλληση. Οι μηχανές φουλ στο ανάποδα και ο καπνός ντουμάνι.

Ντόπια παιδία – θαλασσινοί – που κατά τύχη ψάρευαν, ματαία έκαναν σινιάλα στο πλήρωμα για την λαθεμένη ρότα που τραβούσαν έχοντας αφήσει τις κόκκινες πλωτές σημαδούρες στα δεξιά. Νομίζοντας πως τους καλωσορίζουν το πλήρωμα ανταπέδιδε τον χαιρετισμό.

Μια άλλη οπτική της υπό βρετανικής σημαίας θαλαμηγού. Στην πλώρη της διακρίνεται η σημαδουρα . Σε όσους βιάστηκαν να αποδώσουν -ελαφρά την καρδία- ευθύνες ή ανευθυνότητα στον κυβερνήτη , πληροφορούμε ότι κάποια από τα ποντισμένα σινιάλα έχουν μετακινηθεί ή αποκοπεί - μάλλον λόγω ρεμάτων – δημιουργώντας την ψευδαίσθηση εικονικού διαύλου ανάμεσα . Την κατάσταση περιπλέκει – η από αγνώστους- πόντιση τυχαίων κίτρινων καλαδουριων… .

Έλλειψη ρυμούλκων και επαγγελματικών μέσων διάσωσης αρωγός βοήθειας σπεύδει το ντόπιο μικρό ψαρακαίκο . Ήταν ή τρίτη αποκόλληση που επιχείρησε την ίδια μέρα σε διαφορετικό προσασαραγμένο σκάφος. Οι δύο πρώτες προσπάθειες ,σε μικρά ιστιοπλοϊκά, στέφτηκαν με επιτυχία.

Το κότερο αυτό όμως ήταν αρκετά μεγάλο και το τρεχαντήρι πολύ μικρό. Έγιναν 6 – 7 μάταίες προσπάθειες να ξεκαθίσει. Βοηθούσε – ιδίοις μέσοις – και ο Βρετανός . Νόμισες πως θα βγούνε οι μηχανές στο κατάστρωμα από το καργάρισα. Το σκάφος όμως δεν άκουγε καθώς είχε στρώσει ολόκληρο –πλώρα πρυμα η καρίνα του - στην πέτρινη πλάκα. Σε βοήθεια προσέτρεξε και το διερχόμενο ταχύπλοο. Πήρε κάβο , τραβούσε αυτό από αριστερά, το καΐκι δεξιά αλλά επί ματαίω.

Λεπτομέρεια ερασιτεχνικής «αναυτοσύνης» : η τουρίστρια του ταχύπλοου που αγνοώντας τον κίνδυνο που διέτρεχε από ενδεχόμενο σπάσιμο του κάβου – κάθισε στην πρύμη και απολάμβανε το θέαμα.

Με την γέφυρα των 7 εξήλθε και ένα Ιταλικό ταχύπλοο με μηχανές και ιπποδύναμη βαρβάτη. Βλέποντας το, όλοι με ένα στόμα είπαμε πως μόνο αυτός μπορεί να τον ξεκαθίσει. Ο ιταλός προσπέρασε αρχικά αδιάφορος, αλλά μετά γύρισε και ρώτησε αν θέλουν να δοκιμάσει να τους τραβήξει. Στη φωτογραφία διακρίνεται και το ένα κίτρινο καλαδουρι.

Η πρώτη προσπάθεια ήταν ανεπιτυχής γιατί παρόλο του το σκάφος αρχικά έδειξε ότι «έπαιξε», τελικά ο κάβος δεν άντεξε και έσπασε , ευτυχώς δίχως να χτυπήσει κανέναν.

Την δεύτερη φόρα έδωσαν κάβο πιο χοντρό και βοηθώντας με τις μηχανές, το βρετανικό κότερο ξεκάθισε,. Οι παρατρεχάμενοι λουόμενοι και περίεργοι ξέσπασαν σε επευφημίες και χειροκροτήματα , καθώς το σκάφος μετά από δύο μίση ώρες στα βραχιά επιτέλους λευτερώθηκε.

Εικόνα με ξύλινα σκαρία - Λιμάνι Λευκάδα 2005. Όταν οι καπετάνιοι δεν σκέφτονταν να περιλάβουν την Λευκάδα στο πρόγραμμα των ταξιδιών τους… Ελπίζουμε τέτοιες εικόνες να ξαναδούμε στο λιμάνι μας …

«Χειροποίητη Ναυτική ξυλογλυπτική – Ταξίδι τέχνης στο χρόνο»

της Στέφης Αρέλη
(δημοσιέυτηκε στο περιοδικό Εφοπλιστής τεύχος 185 και με την μορφή συνέντευξης στα "Νεα της Λευκάδας" φύλλο 1007)

Ήταν η ανάγκη για ταξίδι αέναο – έστω και νοητό,
Ήταν η αγάπη για την ζεστασιά του ξύλου – ενός υλικού ζωντανού, που μιλά στη καρδία απευθείας,
Ήταν το ακόμη μεγαλύτερο πάθος για οτιδήποτε ναυτικό, για κάθετι θαλασσινό,
Ήταν τέλος μια μάλλον απέλπιδα προσπάθεια «προστασίας» μια παράδοσης, μια τέχνης βαθιά Ελληνικής.

Σαλπάρισα λοιπόν με την βοήθεια των ξύλων μου, των σκαρπέλων μου και των σκαριφιμάτων μου , για ένα αλλιώτικο ταξίδι, για πλόες σε θάλασσες μάκρυνες και άγνωστες , σε στεριές αλαργινές και ανεξερεύνητες ,σε καιρούς περασμένους και μακρινούς …

Τότε που στα πελάγη βασίλευαν μπρίκια εμπορικά, καραβόσκαρα περήφανα, γαλέρες αρματωμένες, σκούνες θαλασσοπόρων , ψαράδων λατίνια, οπλισμένα κουρσάρικα και πειρατών γολέτες …

Εκεί που τις θάλασσες όριζε ο Ποσειδώνας, τα κύματα κυβερνούσε ο Τρίτωνας, στα βράχια πρόσμεναν οι γοργόνες και στα δίχτυα τους οι σειρήνες τους ναυτικούς τύλιγαν…

Όταν η στεριά στους θαλασσινούς φάνταζε νοσταλγικά ως η μακρινή Ιθάκη, και η θάλασσα στους στεριανούς ήτανε πιο οικεία και λιγότερο απρόσιτη…

Μύθοι, παραδόσεις και σκαριά ξαναζωνταμένα με το χέρι πάνω σε ξύλο , ως υπενθύμιση και ως ανάμνήση μιας ναυτικής παράδοσης που ανεπιστρεπτί χάθηκε…μιας τέχνης – ξυλογλυπτικής- που δύσκολα πλέον βρίσκει συνεχιστές.

Η ώθηση υπήρχε μάλλον ανέκαθέν .Το μεράκι το ίδιο. Το ταλέντο υπέβοσκέ άγνωστο για αρκετά χρόνια , κρυμμένο και πλήρως ανεκμετάλλευτο. Γνώσεις και διδασκαλίες δεν υπήρξαν, μόνο τα βασικά. «Ετσι να πιάσεις το σκαρπέλο» , «πάντα με τα νερά του θα πηγαίνεις»…
Αυτό όμως δεν με εμπόδισε να αποτυπώσω σε ξύλο, να δώσω σχήμα ,μορφή και ψυχή σε οτιδήποτε μου κεντρίζει την φαντασία, με ταξιδεύει ή κάνει να ονειροπολώ και να νοσταλγώ .
Η θεματολογία άκρως ελληνική και ναυτική .Κάθε σχέδιο καραβιού, ακρόπρωρο, γκραβούρα, σκίτσο, αποτυπώνεται πρόχειρα με μολύβι . Το ξύλο με τα νερά του, είναι αυτό που οδηγεί ,διαμορφώνει , αλλάζει και τέλος και να δίνει ψυχή και μορφή στο χειροποίητο ξυλόγλύπτο.

-Καράβια :
Κύρια και βασική πηγή έμπνευσης : σκαριά ελληνικά αλλά και αλλοτινών εποχών ποντοπόρα. Πλώρες περήφανες , πρύμες καλοτάξιδες, αρματωσιές σχοινένιες, κύματα αδάμαστα, αρμάδες και ναυμαχίες . Πειρατικά, ψαροκάικα , κάθε λογής μικρό ή μεγάλο πλεούμενο.

- Γοργόνες και μύθοι :
Γοργόνες , σειρήνες πλανεύτρες, αποκύημα της φαντασίας των ναυτικών, της νοσταλγίας τους για την παρουσία γυναίκας, απαλλαγμένες από στεριανά φτιασίδια, προσαρμοσμένες και αφομοιωμένες με την θάλασσα .

Μύθοι και τέρατα θαλασσινά που ορίζουν τα κύματα και τις τύχες των καραβιών.

Δελφίνια, οιωνοί και τύχης σημάδια.

Πήγασοι και θαλασσινά περήφανα άτια.

-Λουλούδια
μια νότα στεριανή, μοτίβα κοσμούσαν τα ξυλόγλυπτα των καραβιών της εποχής


Ξυλα & λοιπά Υλικά
Αρχικά ιδέα δεν είχα για τα ξύλα τις ιδιότητες του, την αφή και την ζωντάνια του. Αργότερα, εμπειρικά ήρθε η τεχνογνωσία. Ξεχώρισαν από το χρώμα, τα νερά, τους ρόζους ακόμη και την μυρωδιά. Φανέρωσαν μυστικά : όπως για την σκόνη την άρρωστη της Αφρικής που κρύβετε στους κορμούς του Ιροκο – ξύλο δύσκολο και σκληρό , μα με χρώμα χρυσό που με το πέρασμα του χρόνο σκουραίνει …
Η οξιά , σκληρή , κοκκινωπή , που δεν μασάει μα όταν είναι από την καρδία , θέλει να βράσει σε νερό να μαλακώσει.
Το Πεύκο το γιαννιώτικο που λένε πως δεν ενδείκνυται γιατί όσο και να το λείανεις πάντα θα πετά ακίδες.
Η κερασιά – από τα καλύτερα και αγαπημένα - που την ώρα του τριψίματος μυρίζει φρούτο,
Το κυπαρίσσι ,που δίνει χρώματα χρυσά λαμπερά αλλά σκίζει. Δεκαετίες μετά ακόμα θα μυρίζει ρετσίνι,
Η φτελιά (καραγάτσι) με την σκληρή κατακόκκινη καρδία , η δυσεύρετη αλλά άκρως ανθεκτική μουριά (σκαμνία).
Ο ευκάλυπτος που όταν είναι νεροπιωμένος ( «κοντα από ποτάμι να τον βρεις» δεν ανοίγει και κρατά αιώνες.
Το ξύλο της ροδιάς ( με το ωραιότερο των χρωμάτων) που όμως δεν δουλεύεται γιατί μόλις το χτυπήσει το φως του ήλιου γίνεται κομμάτια.
Η σκουρόχρωμη καρυδιά, ξύλο που σε προκαλεί να δημιουργήσεις .
Και ακόμα δεσποτακι, ρουπάκι ( δρυς), μαόνι και ορεγκον ,κορμοί και κλαριά δάφνής, ρίζες σχίνου, μπρατζόλια ελίας.
Μυστικά για τις εποχές τις κατάλληλες να κοπούν οι κορμοί, τις φάσεις του φεγγαριού, τους μήνες : Νοέμβρη , Δεκέμβρη μήνα κατά του παλιούς.
Πρώτες ύλες λοιπόν από καρνάγια, σκάφη, ξυλουργία, ξεχορδιστήρια, κορμοί ξεβρασμένοι στην αμμουδιά. Κάθε κομμάτι ξύλου , κάπου , κάποτε σε κάτι θα μεταμορφωθεί…
Μνεία ξεχωριστή σε αυτά που -«Ήταν κάποτε καράβια»
Σανίδες , θαλασσόξύλα ..Κομμάτια ξύλου που η θάλασσα ξέβρασε, ξυλάρμενα και μέρη καραβιών που το κύμα σμίλεψε και η αλμύρα πότισε…ξύλα με αλλοτινά τους μεγαλεία , που ξαναζωντάνεψαν . Το νερό τα μαλάκωσε , τα βράχια τα τσάκισαν , καθιστώντας αδύνατή την ξυλογλυπτική, όχι όμως και την ζωγραφική ή την πυρογραφία, το χάραγμα ( με την τεχνική των παλιών φαλαινοθηρών – χάραξη και εμποτισμός με σινική μελάνη ) ή την χρήση τους ως διακοσμητικά.

Εργαλεία: Από τον πρώτο τον σουγιά του ατζαμή , σε συλλογή εργαλείων με άπειρα σκαρπέλα μικρά για το φινίρισμα ή μεγάλα για τις χοντράδες , χούφτες , ίσια , σγόρμπιες, κοπίδια και χαρακτικά. Ξύλινες – χειροποίητες και πλαστικές ματσόλες , ράσπες και λίμες, χειροπλάνες εκατόχρονες , μικροτροχοι σύγχρονοι, ακόνια και λαδάκονα για τρόχισμα σωστό ( «μέχρι να βγει ο αιθέρας) . Μα πάνω από όλα πολύτιμο και ανεκτίμητο απόκτημα μια σειρά παλιών και σπάνιων σκαρπέλων που περιλαμβάνει μέχρι και ειδικό εργαλείο για την χάραξη όπλων.


Αυτό που ξεκίνησε σαν ερασιτεχνική ασχολία με τα χρόνια εξελίχτηκε σε ουσιαστική απασχόληση . Οι κατά καιρούς παραγγελίες ξυλόγλύπτων αλλά κυρίως τα σχόλια είναι μια ώθηση για να συνεχίσω. Όνειρο μου να μπορέσω να δημιουργήσω κάποτε ένα μόνιμο εκθετήριο – κατά προτίμηση πλωτό…

Δείγματα «γραφής» υπάρχουν στη σελίδα : http://www.flickr.com/photos/aegeotissa/sets/
Εκεί υπάρχουν φωτογραφίες από όσα κατά καιρούς έφτιαξα , από τα ξυλόγλυπτα, τους πίνακες ζωγραφικής ( λάδι & ακρυλικό) , μέχρι ζωγραφιστές πέτρες, γυαλιά της θάλασσας, κατασκευές από «άχρηστα» πολυκαιρισμένα ξύλα, ακόμα και από θραύσματα κεραμικών ενός παλιού υδραγωγείου.